KKTC-Girne Lapta Atatürk Heykeli Dünyada Atatürk: Ülkelerde Bulunan Atatürk’le İlgili Anıtlar, Atatürk’ün Heykel ve Büstleri, KKTC-Girne Lapta Atatürk Heykeli
Kırgızistan-Oş (Ош): Atatürk Büstü Kırgızistan-Oş (Ош): Atatürk Büstü Büst, Kıgızistan’ın Ош (Oş) kentinde bulunan Mustafa Kemal Atatürk Parkı’ndadır. Atatürk adı 2015’te verilen parktaki birçok yürüyüş yolunun kesiştiği bir alanın ortasında bulunan bu büst, Atatürk’e benzememektedir. Büstün kaidesinde “Мустафа Кемал Ататүрк / Mustafa Kemal Atatürk” yazılıdır. Oş (Ош), Mustafa Kemal Atatürk Parkı, Atatürk Büstü[1] [1]Görseller: YouTube, Osh Walker (Oş Yürüyüşçüsü) “город Ош, Черемушка, Парк Мустафа ата турк | Park Mustafa ata turk” (Oş şehri, Cheryomushka, Mustafa at Türk Parkı | Park Mustafa Ata Türk),22 Mar 2021, erişim: 24.11.2024
Kırgızistan-Cholpon Ata: Atatürk Heykeli Kırgızistan-Cholpon Ata: Atatürk Heykeli Kırgızistan, Cholpon Ata, Atatürk Heykeli Görseli [6] Atatürk heykeli, dünyanın ikinci büyük dağ gölü Issık Gölü‘nün kıyısındaki büyük bir parktaki açık hava müzesi olan, Rukh-Ordo (Ruhlar Merkezi) Kültür Merkezi’ndedir. Tunçtan yapılmıştır.[1] 2002 yılında kurulan ve 2007’den beri faaliyet gösteren “Rukh-Ordo” müzesine 2008 yılında büyük yazar Cengiz Aytmatov’un adı verilmiştir. Müzeyi kurma fikri girişimci Tashkul Kereksizov’a aittir. Kırgız halkının kültürü ve gelenekleri hakkında en kapsamlı bilgileri içeren bu yer, Kırgızistan’ın en büyük kültür merkezidir.[2] Burada, dünyaya ve ülkesine önemli ilerlemeler katmış V. Hugo, ABD Başkanı T. Jefferson, A.Nobel, Aristo gibi kültür, siyaset ve bilim insanlarının heykelleri vardır. Bunlar gerçek boyutta ve oturur haldedir. Atatürk heykeli ise kendi liderlerininki gibi büyük, ayakta ve anıt biçimindedir.[3] Atatürk heykelinin yapılması süreci dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın girişimi ile başlamıştır. Günay, Aralık 2008’deki Kırgızistan ziyareti sırasında çeşitli liderlerin heykellerinin yer aldığı “Kültürler Bahçesi“ni gezdiğinde dünyanın en önemli liderlerinden Atatürk’ün heykelinin bulunmadığını fark eder. Atatürk de olsun ister ve ‘Atatürk heykeli niye yok?’ diye sorar. Kırgız yetkililer de heyecanla kabul ederek, ‘siz yapın’ derler. Hemen yer tespiti yapılır, Ulu Önder’in heykeli için göl kenarındaki “çok güzel bir ağaç altı” seçilir. Heykelin tasarımına ilişkin proje de belirlenir: “Mutlu, genç, eli cebinde, 1922-23’lerde Cumhurbaşkanı olduğu yıllardaki kalpaklı bir Atatürk.” Ayrıca heykelin projelendirilmesinin Türkiye, uygulamasının ise Kırgızistan tarafından yapılması kararlaştırılır. Heykel 2009’da yapılır.[4] Atatürk heykelini Kırgız heykeltıraşlar Adil Saytaliyev, Sarinci Sooronov ve Emil Turdaliyev yapmıştır. Heykel, 3 m. yüksekliğindedir. Kaidesinde “Mustafa Kemal Atatürk, 1881-1938 yazılıdır.”[5] [1]Sabah, Yavuz Donat “Atatürk, Aytmatov… Tarihe yolculuk / ÇOLPAN ATA”, 04.11.2021, erişim. 06.10.2024 [2]TRT AVAZ, “”Rukh Ordo”, Çolpon-Ata şehrinde Issık-Kul kıyısında yer alan eşsiz bir açık hava müzesidir.”, 17.09.2021, erişim: 06.10.2024 [3]celebialper.com, “Kırgızistan Turu – Bişkek, Issık Göl, Karakol, Çolpon Ata, Balasagun, Kalmak Ashu, 9.12.2016 erişim: 06,10.2024 [4]Cumhuriyet, “‘Liderler Bahçesi’ne Ata’nın heykeli”, 12.12.2008, erişim: 06.10.2024 [5]dunyadaataturk.com, “Kırgızistan-Cholpon Ata Atatürk Heykeli” (haberler.com’dan alıntı), erişim: 06.10.2024 [6]Google Haritalar, “Rukh Ordo, (Рух Ордо)( J3XW+63 Çolpon-Ata, Kırgızistan))”, gitikgezdik, May 2024, erişim: 06.10.2024
Kırgızistan-Bişkek, Atatürk Parkı: Atatürk Heykeli Kırgızistan-Bişkek, Atatürk Parkı: Atatürk Heykeli Atatürk’ün bu heykeli, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te bulunan Atatürk Parkı’ndadır. Atatürk heykelinin de bulunduğu parka Atatürk adı 1996 yılında verilmiştir. 2015 yılında Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından, Atatürk Parkı’nın giriş kapısı, parkeleri, çöp kutuları, oturma grupları, Atatürk heykelinin kaidesi ve ışıklandırması yenilendi; heykelin etrafındaki alan yapay çimle kaplandı. [1] Bişkek, Atatürk Parkı, Atatürk Heykeli[3] Atatürk heykelinin de restore edildiği ve TİKA’ya ait bir yazıtın (levha) yerleştirildiği Atatürk heykelinin açılış töreni, Büyük Önder Atatürk’ün ebediyete intikalinin 77. Yılı olan 10 Kasım 2015 tarihinde yapıldı. Etkinliğe Türkiye’nin Kırgızistan Büyükelçiliği temsilcisi Metin Kılıç, TİKA koordinatörü Seyit Ali Avdu, Kırgız-Türk “Manas” Üniversitesi yönetimi, çalışanları ve öğrencileri katıldı.[2] Bişkek, Atatürk Parkı, Atatürk Heykeli[4] Atatürk heykelinin kaidesinde Türkçe ve Kırgızca olarak; “Mustafa Kemal ATATURK 1881-1938 Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu”, “Мустафа Кемал АТАТҮРК 1881-1938 Туркия Республикасынын Негиздөөчүсү” yazılıdır. [1]HABERLER.COM, “Tika, Bişkek’teki Atatürk Parkı’nda Çevre Düzenlemesi Yaptı”, 10.11.2015, erişim:22.11.2024 [2] Бишкек шаарынын мэриясынын расмий сайты (Bişkek Belediye Binası’nın resmi web sitesi), “Калаада түрк лидери Мустафа Кемаль Ататүрктүн эстелиги ачылды (Kalad’da Türk lider Mustafa Kemal Atatürk’ün heykelinin açılışı yapıldı)”, 2015, erişim: 22.11.2024 [3,4]Görseller: tourister.ru, “Большой парк с памятниками ближе к южной окраине города”, Eylül 2017, erişim: 22.11.2024
Kazakistan-Nur Sultan (Astana): Atatürk Heykeli Kazakistan-Nur Sultan (Astana): Atatürk Heykeli Kazakistan, Nur-Sultan (Astana), Mustafa Kemal Atatürk Anıtı[7] Mustafa Kemal Atatürk Anıtı, Kazakistan’ın başkenti ve ikinci büyük şehri Astana’nın (Nur-Sultan), Esil Nehri’ne bakan Tashenov Caddesi üzerinde ve Türkiye’nin Astana Büyükelçiliği’nin yanındaki parktadır. Anıttaki heykelinde Atatürk, Avrupai bir takım elbise içindedir. Elinde bir baston, başında şapka vardır. Heykel bronzdan, kaidesi granitten yapılmıştır. Anıt, Kazakistan Kültür ve Enformasyon Bakanlığı tarafından, en iyi eskiz projesi yarışmasını kazanan Kazak heykeltıraş Bakytzhan Abishev ‘e yaptırıldı.[1] Anıtın yapımı için, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 10 Aralık 2007’de hükümete yasa çıkarttırmıştır.[2] Atatürk Anıtı’nın açılışı 8 Ekim 2009 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in de katıldığı bir törenle gerçekleştirildi. Kendisine Kazakistan Kültür Bakanı Sayın Muhtar Kul-Muhammet ve Astana Valisi Tasmagambetov eşlik etmişlerdir. Türkiye’nin Astana Büyükelçisi Atilla Günay ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı İsmet Yılmaz da hazır bulunmuştur.[3] Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev açılış töreninde yaptığı konuşmada, Kazak ve Türk milletlerinin ortak tarihi ve kültürel değerlere sahip olduğunu belirterek, Türk devleti ile Kazakistan devleti arasında sıcak bir ilişki bulunduğunu, Kazak ve Türk halklarının birbirine karşı büyük sevgi beslediğini söyledi. “Atatürk, Türk milletinin yetiştirdiği en büyük liderdir.” dedi.[4] Heykelin açılışından sekiz gün sonra Türkiye’yi giderek TBMM’yi ziyaret eden Nazarbayev, burada yaptığı konuşmada da “Bu heykeli Kazak halkının size olan kardeşlik duygularının tezahürü olarak kabul edin” demiştir.[5] Yaklaşık yarım hektar üzerinde, 4 metre 40 santimetre boyunda, 5,5 ton ağırlığındaki anıtın açılışında konuşan Türkiye`nin Kazakistan Büyükelçisi Atilla Günay da Türk ve Kazak milletlerinin kardeşliğine dikkati çekerek, Atatürk`ün 1933’te dünyadaki dengelerin değişerek Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlığına kavuşacağını ve bu günlere Türkiye Cumhuriyeti`nin hazır olması gerektiğini söylediğini, Türkiye`yi yönetenlerin de bu vasiyete riayet ettiğini belirtti. [6] [1]tmatic.travel, “Мұстафа Кемал Ататүрік ескерткіші” (Mustafa Kemal Atatürk Anıtı), 2018, erişim: 05.10.2024, [2]Azeribalasi,” Kazakistan’ın başkenti Astana’da Atatürk heykeli...”, erişim: 06.10.2024 [3]T.C. Dışişleri Bakanlığı, “No: 183, 12 Ekim 2009, Astana’daki Atatürk Anıtı’nın Açılışı Hk.”, erişim: 05.10.2024 [4]Yeni Çağ, “Kazakistan’a Atatürk heykeli”, 09.10.2009, erişim: 06.10.2024 [5]Vikipedi, “Atatürk Heykeli (Astana)”, erişim. 05.10.2024 [6]Yeniden Ergenekon, “432) KAZAKİSTAN’DA “ATATÜRK” HEYKELİ AÇILIŞI”, 12.10.2009, erişim: 06.10.2024kazakistanda-ataturk-heykeli-acilisi/ [7]Google Haritalar, “Kemal Atatürk (Кемал Ататүрік), (5C2J+FR Astana, Kazakistan))”, Артём Конопелько, Ağu 2024, erişim: 06.10.2024
Japonya-Kushimoto: Mustafa Kemal Atatürk Atlı Heykeli Japonya-Kushimoto: Mustafa Kemal Atatürk Atlı Heykeli Atatürk’ün bu heykeli, Japonya’nın Kushimoto kentindedir. Kushimoto’nun bir başka önemi; 1890 yılında Osmanlı İmparatorluğunun Ertuğrul adlı firkateyninin fırtına ile sürüklendikten sonra bu kent önündeki sahilin kayalıklarına çarparak batmış olmasıdır. Bu trajedi şöyle oluşmuştur: “II. Abdülhamid, 1887 yılında Japonya İmparatorunun yeğeninin bir savaş gemisiyle İstanbul’u ziyaret etmesinin ardından Japonya’ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Bu ziyaret için İstanbul tersanelerinde yapılan Ertuğrul Fırkateyni seçildi. 609 mürettebat vardı. O yıl Bahriye Mektebini bitiren genç teğmenlerin tamamı da gemiye alınmış ve bu uzun gezide tecrübelerini artırmaları hedeflenmişti. Gemi, Sultan II. Abdülhamid’den Japon İmparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti. Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da İstanbul’dan yola çıktı Fırkateyn Singapur’a vardığında Kafile Başkanı Albay Osman Bey Amiralliğe terfi ettirildi. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanına vardı. Japon İmparatoru, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti. Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Bahriyesinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kushimoto açıklarında tayfuna yakalanan Ertuğrul Firkateyni 16 Eylül 1890’da kayalara çarparak battı. Kazadan sadece 69 denizci kurtulabildi, Amiral Osman Bey de dahil diğer mürettebat hayatını kaybetti. Ertuğrul Fırkateyni’nin trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya İmparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongo isimli iki askeri gemi ile İstanbul’a gönderildi. Kazada ölenlerin anısına Kushimoto’da bir Anıt yapıldı. İlk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletildi. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon İmparatoru tarafından da ziyaret edildi. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır. Kushimoto’da, Ertuğrul Fırkateyni Şehitleri Anıtı’nın yakınında bir de müze[1] bulunmaktadır. 1974 yılında inşa edilen “Türk Müzesi“nde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları ve heykelleri bulunmaktadır. Kushimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir.”[2] Kushimoto’daki bir diğer anıt, atının üzerinde Pasifik Okyanusu’na bakan bir Atatürk heykelidir. Heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından yapılan heykel, kaidesiyle birlikte yerden 7,5 metre yüksekliğinde ve 8 ton ağırlığındadır. Türkiye Cumhuriyeti Tokyo eski büyükelçisi Sermet Atacanlı’nın anlatımıyla buradaki Atatürk heykelinin hikâyesi şöyledir: Heykelin Japonya macerası 1996 yılında başlar. Gelişen Türk-Japon ilişkilerine paralel olarak, Tokyo’nun kuzeyinde Kashiwazaki adlı bir kasabada yöre belediyesi tarafından “Türk Kültür Köyü” adlı bir eğlence ve kültür merkezi açılmış, daha sonra da Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Müdürlüğü tarafından heykeltıraş Metin Yurdanur’a yaptırılan heykel buraya dikilmiştir. Ancak işletme 2005 yılındaki bir büyük deprem sorası meydana gelen hasarlar nedeniyle kapatılmış, o tarihlerde Japonya’da hüküm süren ekonomik krizin de etkisiyle bir daha açılamamıştır. Sonrasında ise Türk Köyü yıkılıp, arazisi bir özel şirkete satılmıştır. Bu arada 2005 depreminde heykel de zarar görmüş, kaidesi zayıflayınca devrilme tehlikesi ortaya çıktığı için belediye tarafından kaidesinden sökülerek yana yatırılmıştır. 2007 yılında bazı Türk ve Japon gazetelerinde heykelin yana yatmış görüntüsü haber olup eleştirel yazılar çıkması üzerine, Tokyo Büyükelçisi Sermet Atacanlı heykeli bulunduğu yerden kaldırtarak bir depoya naklettirir. Kashiwazaki Belediyesi ve heykelin sahibi konumuna geçen Japon iş adamı Bay Tobita da durumdan rahatsız olurlar. Türk devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün anısına karşı saygısızlık olarak algılanabilecek bir durumun ortaya çıkmaması için titizlenirler. Ama hem heykelin mülkiyeti hem de tamir ve başka yere nakli masrafları gibi konularda problemler vardır. Büyükelçi, “Japon Vakfı” (Nippon Foundation) adını taşıyan bir kuruluşun başında bulunan Bay Sasakawa Yohei’nin bu konuyla ilgilendiğini ve konu hakkında olabileceğini öğrenir. Vakıf bünyesinde “Sasakawa Barış Vakfı” adlı bir başka kuruluş da vardır. Bu kuruluşun danışmanı ise sık sık Türkiye’yi ziyaret eden, Prof. Yoshiaki Sasaki’dir. Sermet Atacanlı her ikisi ile de görüşür. Önce heykel için en iyi yerin Ertuğrul Anıtı’nın bulunduğu Kushimoto olduğunda anlaşırlar. Heykelin, 100.000 Dolar civarında çıkacak maliyetini ise Sasakawa Yohei karşılar. Heykel bulunduğu yerden alınarak önce Tokyo’ya getirilir. Burada tamir ve bakımı yapıldıktan sonra bir süre Japon Vakfı’nın Tokyo’da bulunan Gemi Bilimleri Binası’nın arazisi içinde Tokyoluların ziyaretine açılır. Bir süre burada sergilendikten sonra 20 Mayıs 2010 günü Kushimoto Belediyesi’ne teslim edilir ve bu şirin kasabada yeni kaidesine yerleştirilir. 2010 yılı aynı zamanda, Ertuğrul faciasının 120. Yılıdır. Anıtın resmi açılış 3 Haziran 2010 günü belirlenir. Çünkü Ertuğrul şehitleri için ilk olarak 1891 yılında dikilen mütevazı anıt 1929 yılında restore edilmiş ve İmparator Meiji bu anıtı 3 Haziran 1929 tarihinde ziyaret etmişti. Ayrıca, bugün orada bulunan ve Türkiye’nin katkılarıyla büyütülen Ertuğrul Anıt’nın açılış töreni de yine 3 Haziran 1937 günü yapılmıştı. Açılış törenine, babası Prens Takahito Mikasa Kırşehir’in Kaman ilçesinde bulunan Kalahöyük’deki arkeolojik kazılara ve kazılarda bulunan eserlerin sergileneceği müzenin yapımına başından beri büyük destek olmuş, kendisi de Türkiye’yi birkaç defa ziyaret etmiş olan Prens Tomohito Mikasa da davet edilir. 3 Haziran 2010 günü ilk tören o tarihten 120 yıl önce Ertuğrul Firkateyni’nin battığı kıyıların 250 metre kadar açığında Minabe adlı bir Japon savaş gemisinde yapılır. Prens Tomohito kızı Prenses Akiko ile bu törene de katılır. Ayrıca, Ertuğrul Firkateyni’nin Komutanı Osman Paşa’nın torunu Osman Tektaş da törende hazır bulunur. Oradan karaya çıkıp ikinci törenin yapılacağı Ertuğrul Anıtı’na gelinir. Ardından günün üçüncü ve son etkinliği için Atatürk Anıtı’nın bulunduğu yere gelinir. Tören için Türkiye’den Mehter Takımı da getirilmiştir. Açılış törenine Prens Tomohito ve Prenses Akiko, Kushimoto Belediye Başkanı, Kushimoto’nun bağlı olduğu Wakayama eyaletinin valisi ve iki parlamento üyesi ile Toyoto firmasının başkanı Fujio Cho ve heykeli yapan heykeltıraş Metin Yurdanur katılır. Açılış konuşmasını yapan Büyükelçisi Sermet Atacanlı, projenin finansmanını sağlayan Japon Vakfı Başkanı Sasakawa Yohei’ye teşekkür ederek kendisine bir plaket verir. Açılışı, heykelin yaratıcısı Metin Yurdanur, Büyükelçi, iki milletvekili ve Bay Cho birlikte yaparlar. Heykelin önündeki tanıtıcı panoda ise Kushimoto Belediyesi’nin ağzından Büyükelçisi Sermet Atacanlı tarafından kaleme alınmış şu yazı ve Japonca tercümesi vardır: KUSHIMOTO DAKİ ATATÜRK HEYKELİNİN ONÜNDE BULUNAN TANITICI PANO METNİ “Birinci Dünya Savaşı sonunda bölünüp işgal edilen vatanını kurtarmak için halkına önderlik eden Mustafa Kemal Atatürk, ulusuna bu savaşta büyük bir zafer kazandıran Türk ulusunun büyük kahramanıdır. Atatürk, ilk Cumhurbaşkanı olarak uyguladığı kapsamlı devrimlerle ülkesinin çağdaşlaşmasını sağlayan, Cumhuriyet’in kurucusu olarak bugün de Türk ulusunun derin sevgi ve saygıyla bağlı olduğu büyük önderidir. Bu heykel, Japonya ile Türkiye arasındaki dostluk ilişkilerinin başlangıcı olan Ertuğrul Firkateyni’nin batmasının 120. yıldönümüne denk gelen içinde bulunduğumuz bu yılda, ikili ilişkilerin daha da gelişmesi dileği ile T.C. Tokyo Büyükelçiliği tarafından Kuşimoto Belediyesi’ne hibe edilmiştir. Bu heykelin Kuşimoto Belediyesi’ne hibe edilmesi ve dikilmesi için büyük destekte bulunan başta T.C. Tokyo Büyükelçiliği ve Nippon Foundation olmak üzere emeği geçen kişi ve kuruluşlara en içten teşekkürlerimizi sunarız. 3 Haziran 2010“[4] “ムスタファ・ケマル・アタテュルク騎馬像 (1881~1938) 第一次世界大戦後、分割占領された祖国解放に立ち上がったムスタファ・ケマル・アタテュ ルクは、指導者としてこの戦争を勝利に導いたトルコ国民の偉大な英雄である。 アタテュルクは初代大統領として、あらゆる分野で改革を行い、祖国の近代化を成し遂げた 建国の父として今尚、国民から深い尊敬を受けている。 この騎馬像は日本トルコ友好の礎を築いた軍艦エルトゥールル号の遭難120年に当る年に 更なる両国友好の発展を祈って駐日トルコ共和国大使館より串本町に寄贈されたものである。 本像の串本町への寄贈、設置にあたり支援をいただいた駐日トルコ共和国大使館、日本財団を はじめとする多くの方々に深基の感謝を捧げるものである。” Heykelin kaidesinin üzerinde Türkçe ve Japonca olarak, Atatürk’ün özlü sözü “Yurtta sulh, cihanda sulh” yer alıyor. Atatürk Heykeli Görselleri: 4travel.jp, “ムスタファ ケマル アタテュルク騎馬像 (Mustafa Kemal Atatürk Atlı Heykeli)”, erişim: 16.11.2024 [1]Ertuğrul Fıkateyni Şehitleri Anıtı ile Türk Müzesi Görselleri: Vikipedi, “Ertuğrul Fırkateyni Şehitleri Anıtı ve Müzesi”, erişim: 17.11.2024 [2]Türkiye Cumhuriyeti Tokyo Büyükelçiliği, “Ertuğrul Fırkateyni Faciası”, 04.07.2017, erişim: 16.11.2024 [4]APM Ankara Politikalar Merkezi, Sermet Atacanlı “Japonya’da Bir Atatürk Heykeli”, 21 Şubat 2021, erişim: 16.11.2024
İtalya-Roma, Museo Pietro Canonice: Taksim Cumhuriyet Anıtı Modeli / Rölyefi İtalya-Roma, Museo Pietro Canonice: Taksim Cumhuriyet Anıtı Modeli / Rölyefi Pietro Canonica, İtalyan heykeltıraş, ressam ve bestecidir. Torino Albertina Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykeltıraşlık eğitimi aldı. 1929’da İtalya Akademisi’ne seçildi. Başarılı sanat yaşamı nedeniyle 1950’de İtalya Parlamentosu’na ömür boyu senatör seçilen Pietro Canonica, 8 Haziran 1959’da Roma’da hayatını kaybetti. Uluslararası üne sahip bir heykeltıraş olan Canonica, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de gerçekleştirdiği büyük çaplı mermer ve bronz heykeller ile Türk sanat tarihinde iz bırakmıştır. Türkiye’deki çalışmaları; Ankara Etnografya Müzesi önündeki “Atlı Atatürk Anıtı” (29 Ekim 1927), Ankara Sıhhiye Zafer Meydanı’ndaki “Mareşal Atatürk Anıtı” (04 Kasım 1927), İstanbul Taksim ‘deki “Cumhuriyet Anıtı” (08 Ağustos 1928)” ve İzmir’deki “İzmir Atatürk Anıtı” (27 Haziran 1932) ile Atatürk büstleridir.(1927-1928)[1] Sanatçının Roma’daki evi ve atölyesi, ölümünden sonra, 1961 yılında müzeye dönüştürülmüştür. “Viale Pietro Canonica, 2, 00197 Roma RM, İtalya” adresindeki müzenin giriş cephesinin önünde bir Alp askerini ve katırını tasvir eden bronz heykeller; zemin ve alt katlarda Pietro Canonica’nın kopyaları ve orijinalleri de dahil olmak üzere eserlerinin ile eskizlerinin sergilendiği odalar vardır. [2] İçinde sanat merkezi ve kafelerin bulunduğu Roma-Villa Borgese park içindeki “Museo Pietro Canonice” içinde; sanatçının Ankara’da yaptığı Atatürk Büstü, İzmir Atatürk Anıtı ve Taksim Atatürk Anıtı (Anıtın Kurtuluş Savaşı kısmı) model/rölyeflerine esas çalışmaları yer alıyor.[3] İtalya’nın başkenti Roma’daki “Museo Pietro Canonice” ve sanatçının bu çalışmaları içinde yer alan Taksim Cumhuriyet Anıtı (1928): Pietro Canonica Müzesi’ndeki, Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın Kurtuluş Savaşı Kısmı[4] Taksim Cumhuriyet Anıtı: İstanbul, Taksim Meydanı’ndaki anıt, heykeltıraş Pietro Canonica’ın eseridir. İki genç Türk; Hadi (Bara) Bey ve Sabiha (Bengütaş) Hanım da yardım etmiştir. Yüksekliği 11 metre, ağırlığı 84 ton olan anıt, 2,5 yılda Roma’da tamamlanmış ve İstanbul’a gemi ile getirilmiştir. 8 Ağustos 1928’de açılan anıtın kaide ve çevre düzenlemesini ise mimar Giulio Mongeri yapmıştır. [5] Canonica anıtı, Atatürk’ün kişiliğini vermekle kalmayıp, hem Kurtuluş Savaşı’nı, hem de Cumhuriyet’i simgeleyen bir anıt olarak tasarlamıştır.[6] Başlangıçta, anıt büyük güzel bir havuz üstünde planlanmıştır. İstanbul belediyesi öncülüğünde ve 165 bin lira karşılığında yaptırılan anıt ücretinin %74.4’ü (122.800 L.) halk ve çeşitli kuruluşlar tarafından karşılanmıştır. Anıtın Taksim bahçesine bakan kısmında 30 Ağustos 1922 zaferi temsil edilmiştir. Beyoğlu tarafına bakan kısmında Cumhuriyet Türkiye’si canlandırılmıştır. Geride Türk bayrağını taşıyan vatandaş toplulukları bulunmaktadır. Atatürk burada halka hitap eder şekilde canlandırılmıştır. Altında Cumhuriyeti’nin ilân tarihi 29.10.1923 yazılıdır. Burada, Atatürk ile birlikte İsmet ve Fevzi Paşalarla Tevfik Rüştü Aras ve halk temsil edilmektedir. Anıtın iki yan yüzeyinde birer Türk eri bulunmaktadır. Bunların biri savaş, diğeri barış sancağını taşımaktadır. Üst tarafında zarif birer çerçeve içinde hafif kabartmalı iki kadın canlandırılmaktadır. Biri peçelidir ve işgal sonrası vatanının felaketine ağlamaktadır ve peçesi rüzgârla savrulmaktadır. Diğer kadın ise millî kurtuluşun sevinci ile gülümsemektedir ve yüzü peçesizdir.[7] Taksim’deki anıtın bir köşesindeki Mustafa Kemal’in hemen solundaki sivil giyimli şahıs General Mihail Vasiliyeviç Frunze; Frunze’nin arka solundaki kasketli asker de bir başka Sovyet generali, Kliment Voroşilov’dur.[8] Anıtın başlangıçta tasarlanan havuzu ise yapılmamıştır. Nedeni, kimi çevrelere göre, Canonica’ya parasının son taksitinin ödenememiş olmasıdır. Ancak işin aslı şöyledir: Kaide, sözleşmede sert mermer olarak öngörülmüşken, pembe renkli kalker taşından yapılmıştır. Bunda küçük delikler, bozulmalar olmuş, belediyece onarılmış; masrafı da son taksit olarak kabul edilmiştir.[9] İstanbul, Taksim Cumhuriyet Anıtı [10] İstanbul, Taksim Cumhuriyet Anıtı[11] Doğu cephesindeki asker heykeli üzerindeki kadın portresi peçeli ve mutsuzdur. Batı cephesinde bulunan asker heykeli üzerindeki kadın portresi peçesiz ve gökyüzüne bakan mutlu bir yüz ifadesine sahiptir. Anıtın Kuzey Yüzünde Mustafa Kemal’in hemen sağında yerde kucağındaki bebeğine sarılan ve yağmur yağmasına rağmen örtüyü çocuğunun üzerine değil bomba üzerine örten bir kadın kompozisyonu.[12] [1]irt.wikipedia.org, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [2]it.wikipedia.org, “Museo Canonica”, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [3] Positive Hour with İclal Margariti, “Roma’da Atatürk’le karşılaşmak-Roma”, 29 Ağustos 2020, erişim: 16.09.2024 [4] GÖRSEL: DAILYMOTION, dailymotion.com, “Roma’daki Canonica Müzesi Milli Mücadele dönemi eserlerine ev sahipliği yapıyor” [5]Vikipedi, “Taksim Cumhuriyet Anıtı”, erişim: 17.09.2024 [6]İmren Arbaç, “Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda Rus –Türk Yakınlaşmasının Sembol Figürü”, erişim: 17.09.2024 [7]Atatürk Ansiklopedisi, Mevlüt Çelebi “Taksim Cumhuriyet Anıtı”, 02.04.2024, erişim: 17.09.2024 [8]HaberTürk, Murat Bardakçı “Taksim’deki anıt ve Rusya gerçeği”, 21.12.2015, erişim: 17.09.2024 [9]İBB, İstanbul Dergi, Cengiz Özkarabekir “Cumhuriyet Anıtı’nın Hikâyesi”,21.07.2020, erişim: 17.09.2024[10]Görsel: NTV, “Tarihi Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda yıllardır fark edilmeyen ayrıntı”, 27.04.2021, erişim: 17.09.2024 [11]Görsel: NTV, “Tarihi Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda yıllardır fark edilmeyen ayrıntı”, 27.04.2021, erişim: 17.09.2024 [12]Görseller: İmren Arbaç, “Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda Rus –Türk Yakınlaşmasının Sembol Figürü”, erişim: 17.09.2024
İtalya-Roma, Museo Pietro Canonice”: Atatürk Büstü Modeli İtalya-Roma, Museo Pietro Canonice”: Atatürk Büstü Modeli / Rölyefi Pietro Canonica, İtalyan heykeltıraş, ressam ve bestecidir. Torino Albertina Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykeltıraşlık eğitimi aldı. 1929’da İtalya Akademisi’ne seçildi. Başarılı sanat yaşamı nedeniyle 1950’de İtalya Parlamentosu’na ömür boyu senatör seçilen Pietro Canonica, 8 Haziran 1959’da Roma’da hayatını kaybetti. Uluslararası üne sahip bir heykeltıraş olan Canonica, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de gerçekleştirdiği büyük çaplı mermer ve bronz heykeller ile Türk sanat tarihinde iz bırakmıştır. Türkiye’deki çalışmaları; Ankara Etnografya Müzesi önündeki “Atlı Atatürk Anıtı” (29 Ekim 1927), Ankara Sıhhiye Zafer Meydanı’ndaki “Mareşal Atatürk Anıtı” (04 Kasım 1927), İstanbul Taksim ‘deki “Cumhuriyet Anıtı” (08 Ağustos 1928)” ve İzmir’deki “İzmir Atatürk Anıtı” (27 Haziran 1932) ile Atatürk büstleridir.(1927-1928)[1] Sanatçının Roma’daki evi ve atölyesi, ölümünden sonra, 1961 yılında müzeye dönüştürülmüştür. “Viale Pietro Canonica, 2, 00197 Roma RM, İtalya” adresindeki müzenin giriş cephesinin önünde bir Alp askerini ve katırını tasvir eden bronz heykeller; zemin ve alt katlarda Pietro Canonica’nın kopyaları ve orijinalleri de dahil olmak üzere eserlerinin ile eskizlerinin sergilendiği odalar vardır. [2] İçinde sanat merkezi ve kafelerin bulunduğu Roma-Villa Borgese park içindeki “Museo Pietro Canonice” içinde; sanatçının Ankara’da yaptığı Atatürk Büstü, İzmir Atatürk Anıtı ve Taksim Atatürk Anıtı (Anıtın Kurtuluş Savaşı kısmı) model/rölyeflerine esas çalışmaları yer alıyor.[3] İtalya’nın başkenti Roma’daki “Museo Pietro Canonice” ve sanatçının bu çalışmaları içinde yer alan Atatürk büstü (1927): İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın Türkiye’de Atatürk’le ilgili ilk çalışması, 1927’de yaptığı Atatürk’ün bir büsttür. Büst, Atatürk tarafından çok beğenilir, hatta arkadaşlarına “aynaya baktığımda büstümü görüyorum. Bittiğine üzüldüm. Canonica’yı görmek beni mutlu ediyordu.” demiştir.[4] Canonica, Atatürk büstünün yapılış sürecini şöyle anlatır: “Ankara’da Kemal Paşa, mütevazı ikametgâhında beni sade bir şekilde kabul etti. Kahve ikram ettikten sonra çalışmaya başladık. Bir saat sonra büstün kendisine benzeyen ana hatları ortaya çıkmaya başlamıştı. Dördüncü günde büstü bitirdim. ”[5] Pietro Canonica Müzesi’ndeki Atatürk Büstü[6] Atatürk büstünün Türkiye’deki bulunduğu yerlerin bazıları şunlardır: Pietro Canonica: Çanakkale-Troya Müzesi, Atatürk Büstü(1927) Troya Müzesi, Çanakkale Merkez İlçe, Tevfikiye Mahallesi’nde, yaklaşık 90.000 m²’lik büyüklüğe sahip olan parsel içerisindedir. Müze’de; Homeros’un İlyada Destanı ile tarihe geçmiş Troas Bölgesi’nde iz bırakan Troya ve kültürlerinin yaşamı[7] ve arkeolojik tarihi, kazılardan çıkan eserler aracılığıyla anlatılmaktadır. Müzenin yönetici odasında bulunan seramik bir Atatürk büstü temizlenirken, büstün daha önce bilinmeyen bir özelliği ortaya çıkar. Büstte imza olduğu ve tarih yazılı olduğu görülür. Bunun üzerine yıllarca Çanakkale Müzesi’nde kullanılmış ve üzerinde biraz tabaka oluşmuş büstün restorasyonu için restoratörler görevlendirilir. Restorasyon bölümünce, büst üzerinde bir temizlik yapılır. Büst üzerindeki tabakayı temizleyen uzmanlar, büstün sol köşesindeki Pietro Canonica’nın imzasını ve 1927 tarihini ortaya çıkarırlar. Böylece, büstü İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’ın 1927’de yaptığı kesinleşir. Çanakkale-Troya Müzesi’nde bulunan Pietro Canonica imzalı Atatürk büstü, aynı sanatçının yaptığı Galatasaray Müzesi’ndeki Atatürk büstünün aynısıdır. Troya Müzesi’ndeki seramikten, Galatasaray Müzesi’ndeki bronzdan yapılmıştır.[8] Çanakkale-Troya Müzesi, Atatürk Büstü[9] Pietro Canonica: İstanbul-Galatasaray Müzesi, Gazi Kupası Atatürk Büstü (1928) Galatasaray Spor Kulübü, adını, 1481 yılında “Galatasaray Enderun Mektebi” adıyla eğitim-öğretime başlayan Galatasaray Lisesi’nden (Mektebi Sultani) almıştır. Kulüp, 1905 yılında okulun öğrencisi Ali Sami Yen ve arkadaşlarınca kurulmuştur. 1905’te Osmanlı İmparatorluğu’nda bir dernekler yasası bulunmadığından, Galatasaray Spor Kulübü’nün yasal olarak tescil edilmesi ancak 1912 yılında Cemiyetler Kanunu çıkarıldıktan sonra olmuştur. [10] 1925 yılında, Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulan ve sonradan Türk Hava Kurumu adını alan Tayyare Cemiyeti’ne gelir sağlamak amacıyla 1928 yılında bir spor organizasyonu düzenlenir. Buna göre Galatasaray ve Fenerbahçe arasında bir maç yapılacak ve kazanan tarafa İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın yapacağı bir Atatürk büstü verilecekti. “Gazi Büstü” olarak adlandırılan kupanın maç tarihi olan 10 Ağustos 1928’te Galatasaray ve Fenerbahçe’nin as takımlarının maçı 3-3 sona erdi. Kupanın kazananını ikinci maç belirleyecekti. İkinci maç Taksim Stadı’nda 31 Ağustos 1928’te oynandı ve mücadeleyi Galatasaray 4-0 kazandı. Böylece Galatasaray, Mustafa Kemal Atatürk’ün sağlığında ve ismine adanmış tek kupa olan Gazi Büstü Kupası’nı almış oldu. Gazi Büstü’nün kazanılmasından sonra, Galatasaray Kulübü’nün o günlerdeki başkanı Necmeddin Sadak beyin, kendisine yazdığı mektuba, Atatürk’ün verdiği cevabi mektup şu şekildedir: “Dolmabahçe 4.9.1928 Galatasaray Terbiye-i Bedeniye Kulübü reisi ve Sivas Meb’usu Necmeddin Sadık Beyefendiye, Mektubunuzu aldım. Türk gençliğinin spor sahasında da gösterdiği kabiliyet ve faideli faaliyeti takdirle müşahade ve takip ediyorum. Hakkımda ibraz buyurulan asar-ı muhabebetten mütehassis oldum. Teşekkür ederim efendim. Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal”[11] Büst, hâlen Galatasaray Müzesi’nde sergilenmektedir. İstanbul-Galatasaray Müzesi, Gazi Kupası Atatürk Büstü [12] Pietro Canonica: Ankara-Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi, Atatürk Büstü (1929) Türkiye İş Bankası, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet’in ilânı ile kazanılan siyasi bağımsızlığın ekonomik olarak perçinlenmesi için, 26 Ağustos 1924’te Ankara’da kuruldu. Banka, uzun yıllar 3. genel müdürlük binası olarak da hizmet veren Ankara Ulus’taki tarihi binasını 2 Mayıs 2019’da müzeye dönüştürdü. Müzeye, bankanın kurucusu Atatürk’ün, askeri zaferlerin ancak iktisadi zaferlerle kalıcı olabileceği vizyonu çerçevesinde “Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi” adı verildi. Müze, Cumhuriyet’in tam anlamıyla ekonomik bir izdüşümüdür. Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren ülkemizin iktisadi bağımsızlık yolunda attığı büyük adımlar, Bankanın tarihi ile birlikte ele alınmıştır. Müzeye dönüştürülen ve neredeyse Bankanın tarihiyle yaşıt bu simge bina, ünlü mimar Giulio Mongeri tarafından yapıldı.[13] Bankanın bu binaya taşınmasından iki ay sonra 22.10.1929’da Atatürk burayı ziyaret eder. Tüm servisleri dolaştıktan sonra o günlerde “İdare Meclisi Salonu” olarak kullanılan Mavi Salon’da oturup çay içmiş, grupla fotoğraf çektirmiştir. Bu salonun bir köşesinde duran 1929 tarihli Atatürk büstü ise, Pietro Canonica imzalıdır.[14] Büstün yer aldığı düzenlemede “İş Bankası (simge olarak) Kuran Gazi Mustafa Kemal, XXVI Ağustos MCMXXIV” yazılıdır.[15] [1] it.wikipedia.org, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [2] it.wikipedia.org, “Museo Canonica”, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [3]Positive Hour with İclal Margariti, “Roma’da Atatürk’le karşılaşmak-Roma”, 29 Ağustos 2020, erişim: 16.09.2024 [4]Tarih, “Canonica: Atatürk’ü Tarihe Kazıyan Adam”, Ocak 2021, erişim: 05.10.2024 [5]ekonomim, Gila Benmayor “Heykeltıraş Canonica’nın gözünden Atatürk”, 10.11.2023, erişim: 09.10.2024 [6]AA, “Roma’daki Canonica Müzesi Milli Mücadele dönemi eserlerini barındırıyor”, 19.05.2022, erişim: 09.10.2024 [7]T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, “Troya Müzesi”, erişim: 19.09.2024 [8]AA, Burak Akaya “Atatürk büstünde yapılan restorasyonla ünlü İtalyan heykeltıraşın imzası ortaya çıktı”, 17.05.2022, erişim: 19.09.2024. [9]Görsel: mynet, “Atatürk büstünde şaşırtan detay! İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın imzası çıktı… ‘Bu gelişme bizi heyecanlandırdı’”, 17.05.2022i, erişim: 19.09.2024 [10]Galatasaray, “Galatasaray Nasıl Kuruldu”, erişim: 19.09,2024 [11]Galatasaray, “O Gün / Gazi Büstü Galatasaray’ın”, 31.08.2017, erişim: 19.09,2024galatasarayin/36313 [12] Facebook, “Ali Sami Yen Sokak”, “G.Saray tarihinin en anlamlı kupası Gazi Büstü Kupası!”, 21.07.20215, erişim: 19.04.2024 [13] İş Bankası, “Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi”, erişim: 18.09.2024 [14]Cumhuriyet, A. Celal Binzet ‘Bozkırın Sesi’ Ankara’nın ‘bağımsızlık’ müzesi, “Olaylar ve Görüşler”, 27.06.2019, erişim: 18.09.2024 [15]Görsel: Google Haritalar, Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık…, Seyyah Halil, Mart 2020, erişim: 18.09.2024
İtalya-Roma: Mustafa Kemal Atatürk Anıtı İtalya-Roma: Mustafa Kemal Atatürk Anıtı Mustafa Kemal Atatürk Anıtı (Monumento a Mustafa Kemal Ataturk), İtalya’nın başkenti Roma’daki Eur bölgesindeki parktadır. İtalya, Roma, Mustafa Kemal Atatürk Anıtı[1] Anıt, açık kitabın sayfaları biçimindedir. Kaidesinde, Atatürk’ün “Yurtta barış, dünyada barış” özlü sözü İtalyanca kazılıdır. (Pace in patria, pace nel mondo) Anıta yer tahsisini EUR semtindeki park ve kültürel varlıklardan sorumlu EUR Şirketi yaptı. Anıtın heykeltıraşı, Carraralı ünlü İtalyan heykeltıraş Luciano Massari; sanat yönetmeni, İtalya’da “mermer ve taşların şairi” olarak tanınan Marco Rotelli’dir. Anıtın mermeri ise Carrara’dan Cave Michelangelo tarafından hediye edildi. Roma’ya dikilen bu anıtın ana sponsoru Türkiye İhracatçılar Birliğidir. İtalya-Türkiye Dostluk Birliği ile Mare Nostrum Vakfı da projenin ek sponsorlarıdır. Atatürk’ün anısına, ölümünün 67’nci yıldönümünde dikilen Mustafa Kemal Atatürk Anıtı, 10 Kasım 2005 tarihinde törenle açıldı. Tören katılımcılarından Türkiye Cumhuriyeti Roma Büyükelçisi Uğur Ziyal, İtalyanların 1976’da da anıtın bulunduğu parkın yanındaki meydana Atatürk’ün adını verdiklerini hatırlatarak ”bu anıt, hem Atatürk’e saygıyı, hem de Türk-İtalyan dostluğunu simgeliyor” dedi. EUR Şirketi’nin murahhas üyesi Prof. Mauro Miccioise ise Atatürk’ün anıtta kazılı sözünün günümüz için de bir mesaj olduğunu a belirterek şöyle konuştu: “Bugün takdim ettiğimiz anıt, Türkiye’de laikleşme sürecini, din özgürlüğünü ve kadın haklarını tanıma uygulamalarını başlatmış olan Atatürk’ün anısına sadece bir saygı eylemi gibi algılanmamalıdır. Bu vecize, çatışmalar ve sosyal gerilimlerle dikkatleri çeken günümüz dünyası ve bizim toplumumuz için de olumlu bir sinyal olarak yorumlanmalıdır.”[2] Anıtın olduğu bölgedeki bir de Atatürk Caddesi vardır. Bu caddeye bakan ve anıtın olduğu yerdeki tabelada, İtalyanca: “LARGO MUSTAFA KEMAL ATATÜRK FONDATORA DELLA REPUBBLICA DI TURCHIA (1181 – 1938)” yazılıdır. (BÜYÜK MUSTAFA KEMAL ATATÜRK TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN KURUCUSU (1181 – 1938)) Anıt kaidesinde ise şunlar yazılıdır: “COMUNE DI ROMA AMBASCIATA DELLA REPUBBLICA DI TURCHIA IN ITALIA EUR SpA Pace in Patria, Pace nel mondo parole di Ataturk ın nome della pace e ne diogniıdentita” (Roma Belediyesi / Türkiye Cumhuriyeti İtalya Büyükelçiliği / SpA Atatürk’ün Barış Adına Söylediği Söz “Yurtta Barış, Dünyada Barış”) Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıldönümü 2023’te, Atatürk Anıtı ile anıt bölgesindeki tabelaya “ATATÜRK” başlıklı ve İtalyanca şu bilgilendirme yazısı asılmıştır: “ATATÜRK (Mustafa Kemal Atatürk) IL FONDATORE DELLA TURCHIA MODERNA Padre della moderna Turchia; fine stratega in guerra e un politico determinato e patriottico in pace; riformista dal piglio quasi rivoluzionario ma uomo d’ordine e laicista intransigente. Ma andiamo per ordine. Kemal Atatürk (nel corso della vita assumerà nomi diversi: Mustafa, Mustafa Kemal, Mustafa Kemal pascià, Gazi Mustafa Kemal, Mustafa Kemal Atatürk) nasce nel 1881 in una famiglia piccolo borghese a Salonicco, allora possedimento ottomano. Il 29 ottobre 1923 nasce ufficialmente la Repubblica di Turchia, con Atatürk eletto alla carica di presidente (conservò anche la carica di presidente del partito, il Partito del Popolo). Mori il 10 novembre 1938 di cirrosi epatica. Di lui rimane viva oggi più che l’immagine di rivoluzionario quella di uomo d’ordine. Un po’ come De Gaulle per la Francia. «Tra i vari accostamenti fatti alla figura di Atatürk, quello con De Gaulle è il più convincente: entrambi presero in mano le sorti del loro paese nel momento della disfatta e dell’asservimento; entrambi furono militari di carriera che si trovarono ad essere dei resistenti e dei ribelli, ma erano e vollero sempre apparire uomini dello Stato e della legge, entrambi erano socialmente conservatori e tuttavia furono anche, nei campi in cui lo ritenevano opportuno, decisi modernizzatori. Cosi anno la Turchia celebrerà il 100. anniversario della Repubblica da lui fondata.” [3] Yaklaşık Türkçe çevirisi: “ATATÜRK (Mustafa Kemal Atatürk) ÇAĞDAŞ TÜRKİYE’NİN KURUCUSU Çağdaş Türkiye’nin babası, savaşta iyi bir strateji uzmanı ve kararlı bir politikacı, barışçı, vatansever, devrimci bir reformist ve laik bir devlet adamı. Kemal Atatürk yaşamı boyunca farklı isimler aldı: Mustafa, Mustafa Kemal, Mustafa Kemal Paşa, Gazi Mustafa Kemal, Mustafa Kemal Atatürk. 1881’de o zamanlar Osmanlı egemenliği altında olan Selanik’te alt orta sınıf bir ailede doğdu. 29 Ekim 1923’te, Türkiye Cumhuriyeti resmen doğdu. Atatürk cumhurbaşkanı seçildi. Aynı zamanda partinin, Halk Fırkası’nın (Cumhuriyet Halk Partisi) başkanlığını da sürdürdü. 10 Kasım 1938’de karaciğer sirozundan öldü. Bugün yaşamda kalan şey onun devrimciliği ve devrimleridir. Atatürk figürüne yapılan çeşitli karşılaştırmalar arasında De Gaulle ile yapılan karşılaştırma en ikna edici olanıdır: Yenilgi ve köleleştirme anında her ikisi de ülkelerinin kaderini kendi ellerine aldılar; her ikisi de kendilerini direnişçi ve isyancı olarak bulan kariyerli askerlerdi, ancak her zaman devletin ve hukukun adamlarıydılar. Her ikisi de sosyal açıdan muhafazakârdı ve yine de düşüncelerini gerçekleştirip, ülkelerini çağdaşlaştırdılar. Atatürk’ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti, bu yıl 100. yılını kutlayacak.” Görseller(yukarıdaki üç görsel)[4] Görseller[5] Görsel[6] [1]Görsel: Google Haritalar: Mustafa Kemal Ataturk Monument, Elena Zhdan Eki 2020, erişim: 02.11.2024, [2]CNN TÜRK.com, “Roma’da Atatürk’ün anısına ilk anıt”,11.11.2005, erişim: 02.11.2024 [3]Görsel: Ajans Sinop, A. Yaşar SARIKAYA “ROMA’DA LARGO MUSTAFA KEMAL ATATÜRK CADDESİ”,10.06.2023, erişim: 02.11.2024 [4]Google Haritalar: Mustafa Kemal Ataturk Monument, Ayşegül Gökçe, Haz 2023, erişim: 02.11.2024, [5]Google Haritalar: Mustafa Kemal Ataturk Monument, Mirko Areaweb, May 2017, erişim: 02.11.2024, [6]Facebook, İtalya Dostluk Derneği – Associazione di Amicizia Italia, “Roma’da bulunan Mustafa Kemal Atatürk Alanı ve Atatürk anıtı”, 23.04.2020, erişim: 02.11.2024
İsrail-Beer Sheva, Mustafa Kemal Atatürk Meydanı: Atatürk Büstü İsrail-Beer Sheva, Mustafa Kemal Atatürk Meydanı: Atatürk Büstü Atatürk büstü, İsrail’in güneyindeki “Necef’in başkenti” olarak bilinen, Birüssebi olarak da adlandırılan Beerşeba (Be’er Sheva) kentinde bulunan Mustafa Kemal Atatürk Meydanı’ndadır. Buradaki meydana “Mustafa Kemal Atatürk Meydanı” adının verilmesi, 2008 yılında Ber Şevalı bir Yahudi olan ve Atatürk’ün çocukluğundan bu yana kendisi için bir “kahraman” olduğunu söyleyen İzak Şatil’in girişimiyle olmuştur. Türk halkına çok derin ve sıcak duygular beslediğini ve Türkiye’ye karşı her bakımdan yakınlık hissettiğini söyleyen Belediye Başkanı Yaakov Terner de bu sürece büyük destek vermiştir.”[1] Mustafa Kemal Atatürk Meydanında Atatürk büstü ile birlikte, kentteki Osmanlı dönemi eski Hicaz Demiryolu’nun istasyonu ile Türk Şehitliği de vardır. Eski Hicaz Demiryolları: 2. Abdülhamit döneminde 1900-1908 tarihleri arasında inşa edilen Hicaz Demiryolları’nın bir kolu da Beer-Sheva’dadır. Halen müze olarak kullanılmaktadır.[2] Beer Sheva (Birüssebi) Türk Şehitliği İsrail: Beer Sheva 298 şehidin bulunduğu şehitliktir. Beer Sheva Cephesinde şehit olan askerlerimizin anısına Beer Sheva Belediyesinin de katkılarıyla 21 Ekim 2002’de yapılmıştır.[3] Atatürk büstü ise Türkiye’de yapılarak Beer Sheva’ya getirildi. İsrail’in Beersheba kentindeki Mustafa Kemal Atatürk Plaza’da yer alan anıt, David Tuviyahu Caddesi ile Ali Daivis Caddesi arasındadır. Anıtın açılışı düzenlenen bir törenle yapıldı.[4] Mustafa Kemal Atatürk büstünün açılışı, İsrail’in Ber Şeva Belediyesi’nin Mustafa Kemal Atatürk adını verdiği meydan ile birlikte Ekim 2008’de yapıldı. Açılış törenine, Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi Namık Tan, büyükelçiliğin diğer yetkilileri, askeri ateşeler, Beer Sheva Belediye Başkanı Yaakov Terner’in yanı sıra İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika büyükelçileri, İsrail Dışişleri Bakanlığı mensupları, İsrail’de bulunan Türk görevliler katıldı. Büyükelçi Tan, meydana Atatürk’ün adının verilmesini ve buraya Atatürk büstü konulmasını, “Ber Şevalıların Türk halkına çok değerli bir armağanı” olarak niteledi. Tan, “Osmanlı-Türk izlerini taşıyan Ber Şeva’da böyle bir meydan ve anıtın açılması, bizler için çok anlamlı” dedi. “Beer Sheva, onların hatırasını yaşatmak için her şeyi yapacaktır” diyen Belediye Başkanı Terner da “Beer Sheva cephesinde şehit düşen Türk askerlerine karşı şimdiye kadar eksik kalan bir görevi yerine getirmekten gurur duyduğunu” ifade etti. Atatürk Meydanı yapılması fikrinin öncülüğünü yapan ve bunu uygulayan Beer Shevalı İzak Şatil, “barış şehri” olarak nitelediği kentte bunu başarmaktan duyduğu mutluluğu dile getirdi ve “Rüyalarım gerçek oldu” dedi.[5] Büstün kaidesinde “”Yurtta Barış Dunyada Barış” / Mustafa Kemal ATATURK (1881-1938) / Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu / “שלום בבית, שלום בעולם” / מוסטפה כמאל אטאטורק מייסד הרפובליקה של תורכיה / “Peace at Home Büstün kaidesinde Atatürk’ün özlü sözü “Yurtta Barış, Dünyada Barış” ile Mustafa Kemal ATATÜRK (1881 – 1938) ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu” ifadesi Türkçe, İbranice ve İngilizce olarak yazılıdır. “Yurtta Barış, Dünyada Barış” Mustafa Kemal ATATÜRK (1881 – 1938) Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu “שלום בבית, שלום בעולם” מוסטפה כמאל אטאטורק מייסד הרפובליקה של תורכיה “Peace at Home Peace in the World” Mustafa Kemal ATATÜRK Founder of the Republic of Turk[6] İsrail’de Beer Sheva kentindeki Mustafa Kemal Atatürk Meydanı ve bu meydandaki Atatürk büstü ile birlikte Tel Aviv’de kentinde Atatürk Caddesi ve Hayfa kentinde de Atatürk Ormanı vardır. [1]Milliyet, “İsrail’in ilk Atatürk meydanı Ber Şeva’da…”, 25.10.2008, erişim: 31.10.2024 [2]AA, Salih Zeki Fazlıoğlu “Beer-Sheva’da Osmanlı izleri / Fotoğraflar”, 16.02.2017 erişim: 31.10.2024, (Demiryolu görsel de aynı kaynak) [3]dergipark.org.tr, Cengiz Dönmez, “I. Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri”, Akademik Bakış, Cilt 7, Sayı 14, Yaz 2014, erişim: 31.10.2024 [4]The Holy Land, by Zahi Shaked, YouTube “The Turkish Soldiers Monument and Mustafa Kemal Atatürk Memorial, Beersheba, Israel (Türk Askerleri Anıtı ve Mustafa Kemal Atatürk Anıtı, Beerşeba, İsrail)”, erişim: 26.02.2021, 31.10.2024 [5]Cumhuriyet, “İsrail’de Atatürk Meydanı ve büstü”, 31.10.20218, erişim: 31.10.2024 [6]Görsel: tr.m.wikipedia.org, “Dosya:Mustafa Kemal Ataturk Memorial next to the Turkish Soldiers Monument in Beersheba.jpg”, erişim: 31.10.2024