Nahçıvan (Azerbaycan)'da Atatürk Heykelleri, Anıtlar Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti-Nahçıvan: Atatürk Anıtı ve Büstü Atatürk’ün bu büstü, Azerbaycan’a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin başkenti Nahçıvan’ın önde gelen caddelerinden birisi olan Atatürk Küçesindeki (Atatürk Caddesi) bir meydanda bulunan Atatürk anıtındadır. Anıt, Nahçıvan’daki ilk Atatürk anıtıdır ve yüksek ve yekpare bir granit sütun üzerinde bronz Atatürk büstünden oluşmaktadır. Anıtı yaptıran Türkiye Cumhuriyeti Nahçıvan Başkonsolosluğu; anıttaki Atatürk büstünün heykeltıraşı Metin Yurdanur’dur. Anıtının açılışı, 29 Ekim 2011 Cumhuriyet Bayramı kutlamaları çerçevesinde gerçekleştirildi.”[1] Nahçıvan, Atatürk Büstü[2] Atatürk büstünün açılış törenine Nahçıvan üst yönetimi, Türk işadamları, Türk ve Azeri vatandaşlar, öğrenciler ve konsolosluk personeli katıldı. Büstün açılışını Nahçivan Ali meclis Başkanı Vasıf Talipov, Nahçıvan Başkonsolosu Ayhan Enginar birlikte yaptı. Nahçivan Ali meclis Başkanı Vasıf Talipov törende şöyle konuştu: “Bugün Çağdaş Türkiye’nin kurucusu Dahi İnsan Mustafa Kemal Atatürk’ün abidesinin açılışını gerçekleştiriyoruz. Bu açılışı Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş yıldönümünde gerçekleştiriyoruz. Bu anıt Türkiye Azerbaycan kardeşliğinin en büyük örneğidir. Atatürk, sadece Türkiye‘de değil Azerbaycan siyasi hayatında da büyük bir dahi şahsiyettir. Atatürk, 20. asırda bütün milleti bir araya toplayıp birleştirip yeni bir devlet kurdu. Bunu yaparken de her bir karış toprağı işgal edilmiş paylaştırılmış bir vatan vardı. Ermeniler Ayrı bir devlet kuruyorlardı. Bu şartlara direnecek tek güç vardı o da Türk milletinin bağımsızlığa olan düşkünlüğü ve iradesiydi. Verilen onca şehit ile Atatürk’ün önderliğinde “Ya vatan, Ya ölüm” şiarı ile bağımsızlık gerçekleşmiştir. Bu bağımsızlığa giden yolda Azerbaycan’dan Nahcıvan’dan da şehitler verilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, Türk milleti içen ne gerekiyorsa yapmış yepyeni bir Türk devletini kurmuştur. O Türkiye Azerbaycan dostluğuna da büyük önem vermiş, ”Bir gün Sovyetler dağılacaktır dini, dili bir kardeşlerimizle alakalarımızı kuvvetlendirmeliyiz“ demiştir. Atatürk’ten sonrada bizim umumi liderimiz Haydar Aliyev Türkiye Azerbaycan kardeşliğini daha ileri götürerek gerçekleştirmiş ”Biz İki devlet bir milletiz” demiştir. Bu gardaşlığı ve dostluğu bugünde Cumhurbaşkanımız İlhan Aliyev de sürdürmektedir.” [3] Anıtın dikilmesine verdikleri izin ve destekleri nedeniyle Nahçıvan’ın Ali Meclisi Başkanı Cenab Vasif Talıbov, Nahçıvan Şeher İcra Hakimiyyeti Başçılığı ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti makamları ile anıtın tamamlanmasında emeği geçen Gemikaya, Moment ve Dizayn şirketlerine teşekkür eden Nahçıvan Başkonsolosu Ayhan Enginar da açılış konuşmasında şöyle dedi: “Bir 29 Ekim günü, Cumhuriyet Bayramımızı kutlarken, Cumhuriyetimizin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk için Nahçıvan’da dikilen Anıtın açılışını yapıyoruz. Ne mutlu bizlere… Birinci Dünya Savaşı sonrasının karanlık ve karışık yıllarında Türkiye’nin düşman istilasından kurtulmasını sağlayan Mustafa Kemal, “Türk Kapısı” olarak adlandırdığı Türk toprağı Nahçıvan’ın da düşman eline geçmemesine özel bir önem gösterdi. 1918’de Kazım Karabekir Paşa tarafından Ermeni işgalinden kurtarılan Nahçıvan’a, 1921 yılındaki Moskova ve Kars Antlaşmaları ile bugünkü muhtariyet statüsü verildi. Sovyetler Birliğinin yıkılışını izleyen dönemde, Azerbaycan’ın bağımsızlık yıllarında bu iki kahramanın anısını Nahçıvan’da ölümsüz kılmak karşımızda duran bir görev idi. Bildiğiniz gibi, Kazım Karabekir Paşanın adını taşıyan bir cami var şehrimizde. Şu an bu Anıtın açılışını yaptığımız caddenin adı ise “Atatürk Küçesi”. Şimdi Nahçıvan şehrinin Atatürk Küçesinde bir de Atatürk Anıtımız olacak. Kutlu ve uğurlu olsun. Bu 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, kardeş Azerbaycan’ın Nahçıvan şehrinde, yeni bir Atatürk Anıtı kurulmasıyla daha mutlu, daha sevinçli, gelecek için daha umutlu bir havada kutlanıyor. Atatürk Anıtımız Nahçıvan’a hayırlı ve uğurlu olsun.”[4] Işıklandırması da yapılmış olan anıttaki Atatürk büstünün kaidesinin üst kısmında “MUSTAFA KEMAL ATATÜRK”, alt kısmında ise Atatürk’ün 14 Ekim 1921 tarihinde söylediği “Azerbaycan halkının sevinci sevincimiz, kederi kederimizdir” özlü sözü yazılıdır. Nahçıvan, Atatürk Anıtı[5] [1]Türklider, “Can Akın Gözüyle”, 18.03.2006, erişim: 16.12.2024 [2]Görsel: Göksel Gülbey, YouTube, “Nahçıvan’da Atatürk ve Zafer Bayramı Anıldı”, 16.09.2021, erişim: 17.12.2024 [3]Yeşil Iğdır, “Türkiye Cumhuriyeti Nahçıvan Başkonsolosluğunca Nahçivan’a Yaptırılan Atatürk Anıtının Açılışı Yapıldı” [4]T.C. Nahçıvan Başkonsolosluğu, Ayhan Enginar “Atatürk Anıtı Açılış Konuşması”, 29.10.2011, erişim: 17.12.2024 [5]Görsel: X, Türkiye in Nakhchivan, @TC_NahcivanBK, “Ulu Önder Atatürk’ü ebediyete intikalinin 80. yıldönümü vesilesiyle düzenlediğimiz törende rahmet, sevgi, saygı ve minnetle andık…”, erişim: 16.12.2024