Kuzey Makedonya'da Atatürk Kuzey Makedonya-Merkez Jupa, Kocacık Köyü: Mustafa Kemal Atatürk Anı Evi ve Ali Rıza Efendi Anı Evi Müzesi Ali Rıza Efendi Anı Evi Müzesi ve Mustafa Kemal Atatürk Anı Evi, Kuzey Makedonya’nın Merkez Jupa Belediyesine bağlı Kocacık köyündedir. Atatürk’ün anne-baba ve diğer aile üyelerinin yaşadığı Kocacık Köyü’ndeki ev, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından Ali Rıza Efendi Anı Evi Müzesi olarak yapıldı. Bu müze, Kuzey Makedonya hükümetinin 2023 yılında aldığı kararla “Mustafa Kemal Atatürk Anı Evi” adıyla, ulusal kurum statüsüne alındı. Bu kurumla, Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşamı ve eserlerinin yanı sıra Kuzey Makedonya Cumhuriyeti için önem taşıyan diğer etnolojik ve tarihi objelerin araştırılması, toplanması, düzenlenmesi, mesleki ve bilimsel olarak işlenmesi, incelenmesi, muhafaza edilmesi, yayınlanması amaçlanıyor.[1] Anı Evi, Kuzey Makedonya ve Türk uzmanları tarafından yapılan arkeolojik araştırmalar ve çevre köy evleri üzerine yapılan incelemeler neticesinde, aslına uygun olarak projelendirilerek yapıldı. Açılışı 19 Mayıs 2014’te yapılan Anı Evininin açılış törenindeki konuşmacılardan; Koca Türk Derneği Başkanı Ertan İzet “Kocacık Köyü’nde Yörük Türkleri olarak yaşamımızı sürdürüyoruz. Atatürk’te bir Yörük’tü. TİKA’nın inşa ettiği bu eser sayesinde bölgenin çehresi değişti. Buraya gelen insanlar bizlere büyük bir saygı duyuyor. Böyle bir liderin babasının ve dedelerinin burada yaşaması bizlere de güven sağlıyor” dedi. Merkez Jupa Belediyesi Eski Başkanı Hasan Mazlam, Anıevi’nin inşa edilmesi sürecinde kendisinin rol aldığını çalışmalara bizzat katıldığını, böyle bir eserin buraya kazandırılmasının kendilerini çok mutlu ettiğini belirterek “Anı Evi’nin Türkiye tarafından inşa edilmesi, Türkiye gibi büyük bir ülke arkamızda algısı oluşturdu. Artık herkese karşı başımız dik geziyoruz. Bu eserin inşa edilmesi 100 yıllık geçmişin mührü oldu” diye konuştu. Birbirinden bağımsız iki evden oluşan anı evi yerleşkesinin alt kısmında kalan yapı akraba evi, üst kısımda olan ev ise Anı Evidir. Akraba evinin giriş katında bir mutfak ve üst katında Mustafa Kemal Atatürk’ün idadi yıllarını yansıtan Manastır Odası bulunuyor. Anı Evinde ise, giriş katında bilgilendirme odası ve bilgi panoları; üst katlarda Ali Rıza Efendi, Zübeyde Hanım, Ali Rıza Efendi’nin baba ve annesi olan Kızıl Ahmet Efendi, Ayşe Hanım ile Mustafa Kemal Atatürk ve kız kardeşi Makbule hanımın çocukluk dönemleri gerçekçi silikon heykelleri bulunuyor. [2] Anı Evi’nin giriş katında ziyaretçilerin yazması için konulan anı defterinin yanında Atatürk’ün hayatını yansıtan ve sürekli oynatılan bir film de vardır. Üst katlardaki balmumundan yapılmış birçok heykel Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafından yapılıp Anı Evi’ne hediye edilmiştir. Atatürk heykeli, Atatürk’ün Manastır Askeri İdadisi yıllarını yansıtan üniformalı balmumu heykelidir.[3] Makedonya hükümetince yapılan arkeolojik kazı sonucu ortaya çıkan iki evin taş temelleri restore edildikten sonra aslına uygun şekilde yapılan Anı evi için 650.000 Euro harcanmıştır. Türk Tarih Kurumu eski Başkanı Yusuf Halaçoğlu, Anı evinin Atatürk’ün baba evi değil, babaannesi Ayşe Hanım’eın eşi dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi’nin doğduğu ev olduğunu ve Ali Rıza Efendi’nin Selanik’te Atatürk’ün de dünyaya geldiği evde doğduğunu ifade etmektedir.[4] [1]Sözcü, “Kuzey Makedonya’da Atatürk’e anı evi”, 15 Kasım 2023, erişim: 09.12.2024 [2]TİKA “100 Yıllık Geçmişin Mührü Atatürk Anı Evi’ne 10 Bin Ziyaretçi”, 13 Ekim 2015, erişim: 09.12.2024 [3]Sözcü, “Atatürk’ün babasının evi”, 27 Mayıs 2018, erişim: 09.12.2024, [4]Milliyet, “Atatürk’ün babası o evde doğmadı!”, 23.05.2014, erişim: 09.12.2024